بازارگردان کیست و مفهوم بازار گردانی چیست؟

• فرانک بهارآور
• 2025-01-6

در هر بازاری، نیاز به افراد یا نهادهایی احساس می‌شود که بتوانند جریان معاملات را پایدار و روان نگه دارند. این افراد به‌گونه‌ای عمل می‌کنند که عرضه و تقاضا را متعادل کرده و از ایجاد نوسانات شدید جلوگیری می‌کنند. این فرآیند نه‌تنها به حفظ ثبات بازار کمک می‌کند، بلکه باعث ایجاد شرایط مناسب برای سرمایه‌گذاران می‌شود تا در یک محیط قابل پیش‌بینی و مطمئن فعالیت کنند.

بازارگردانی، به‌عنوان یک بخش اساسی از بازارهای مالی، نقشی حیاتی در جذب نقدینگی و تسهیل معاملات ایفا می‌کند. افرادی که این مسئولیت را بر عهده دارند، معمولاً با استفاده از ابزارهای مختلفی، مانند خرید و فروش مداوم سهام، تلاش می‌کنند تا از بروز بحران‌های ناشی از عدم تعادل بین عرضه و تقاضا جلوگیری کنند.

در این مقاله، به بررسی مفهوم بازارگردانی، وظایف بازارگردان‌ها و چگونگی تأثیرگذاری آن‌ها بر روند بازار خواهیم پرداخت. همچنین، مزایا و چالش‌های مرتبط با این فعالیت را تحلیل خواهیم کرد تا درک بهتری از اهمیت این فرآیند در بازارهای مالی به دست آید.

بازارگردان و نقش او در بازار

بازارگردان‌ها نقش مهمی در تضمین عملکرد بهینه بازارهای مالی دارند. این افراد یا نهادها با نظارت دقیق بر روند معاملات و مداخله در زمان‌های مناسب، تلاش می‌کنند تا ثبات را در بازار حفظ کنند. عملکرد صحیح بازارگردان‌ها به حفظ تعادل میان عرضه و تقاضا، کاهش نوسانات غیرمنطقی و افزایش نقدشوندگی سهام کمک می‌کند.

حفظ تعادل و کاهش نوسانات

بازارگردان‌ها با خرید و فروش مداوم سهام در زمان‌های ضروری، می‌توانند از بروز نوسانات شدید قیمت جلوگیری کنند. این مداخله‌ها معمولاً در شرایطی که حجم معاملات کاهش یافته یا نوسانات غیرمنتظره‌ای در بازار ایجاد می‌شود، ضروری است. بازارگردان‌ها به‌طور فعال در این وضعیت‌ها وارد می‌شوند و با ارائه نقدینگی، آرامش را به بازار بازمی‌گردانند.

افزایش نقدشوندگی و جذب سرمایه

یکی از اهداف اصلی بازارگردان‌ها، افزایش نقدشوندگی سهام است. با این کار، سرمایه‌گذاران می‌توانند به‌راحتی خرید و فروش کنند بدون اینکه با مشکلاتی همچون تأخیر در انجام معاملات مواجه شوند. این امر به نفع تمامی شرکت‌ها و فعالان بازار است، چرا که بازارهای با نقدشوندگی بالا، جذاب‌تر به نظر می‌رسند و سرمایه‌گذاران بیشتری را جذب می‌کنند.

تعریف بازارگردانی و تاریخچه آن

بازارگردانی به مجموعه فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که هدف آن‌ها حفظ تعادل میان عرضه و تقاضا در بازارهای مالی است. این فرآیند به‌ویژه در بازارهای بورس اهمیت دارد، زیرا می‌تواند موجب کاهش نوسانات شدید و بهبود شرایط معاملاتی برای سرمایه‌گذاران شود. بازارگردان‌ها به‌عنوان فعالان اصلی در ایجاد نقدشوندگی و مدیریت ریسک‌های بازار شناخته می‌شوند.

تعریف بازارگردانی

بازارگردانی به فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که توسط نهادها یا افراد خاصی انجام می‌شود تا نقدینگی را در بازار حفظ کرده و شرایط را برای معاملات روان و پایدار فراهم کنند. این افراد معمولاً با خرید و فروش مداوم سهام یا اوراق بهادار، تلاش می‌کنند تا عرضه و تقاضا را به‌طور متوازن نگه دارند و از ایجاد نوسانات بزرگ جلوگیری کنند.

• حفظ تعادل عرضه و تقاضا
• کاهش نوسانات غیرمنطقی در بازار
• افزایش نقدشوندگی سهام و اوراق بهادار

تاریخچه بازارگردانی

بازارگردانی به‌عنوان یک مفهوم، در ابتدا در بازارهای بورس بین‌المللی مطرح شد. با رشد و پیچیده‌تر شدن این بازارها، نیاز به مدیریت دقیق‌تر و دخالت‌های بیشتر برای حفظ ثبات در آن‌ها احساس گردید. در دهه‌های اخیر، به‌ویژه با گسترش فناوری و ابزارهای مالی نوین، نقش بازارگردان‌ها در بازارهای مالی بیشتر نمایان شده است.

1. اولین بازارهای بورس و ظهور بازارگردانی در آن‌ها
2. توسعه بازارگردانی در دهه‌های اخیر با استفاده از فناوری‌های جدید
3. اهمیت بازارگردانی در بازارهای مالی مدرن

چگونگی عملکرد بازارگردان در بورس

عملکرد بازارگردان‌ها در بورس به‌طور مستقیم با حفظ نقدشوندگی و ثبات بازار ارتباط دارد. بازارگردان‌ها با استفاده از استراتژی‌های خاص و مداخله‌های به موقع، تلاش می‌کنند تا از ایجاد نوسانات شدید جلوگیری کنند و شرایطی را فراهم آورند که سرمایه‌گذاران بتوانند به‌راحتی خرید و فروش کنند. این عملکرد از طریق فعالیت‌های مختلف مانند خرید و فروش سهام، تنظیم قیمت‌ها و مدیریت جریان نقدی در بازار انجام می‌شود.

نحوه عملکرد بازارگردان در بورس

بازارگردان‌ها با استفاده از روش‌های مختلفی برای تنظیم بازار بورس عمل می‌کنند. یکی از مهم‌ترین روش‌ها، خرید و فروش سهام در شرایطی است که تقاضا یا عرضه به‌طور قابل توجهی کم یا زیاد شده باشد. این مداخلات باعث می‌شود تا قیمت‌ها در یک محدوده منطقی باقی بمانند و از نوسانات بزرگ جلوگیری شود.

مداخله بازارگردان در زمان بحران

در مواقع بحرانی یا زمانی که بازار تحت تأثیر نوسانات شدید قرار می‌گیرد، بازارگردان‌ها وارد عمل می‌شوند تا تعادل را در بازار برقرار کنند. در این زمان‌ها، آنها معمولاً با خرید یا فروش سریع سهام، تلاش می‌کنند تا قیمت‌ها را در یک سطح منطقی حفظ کنند و از ایجاد ترس و بی‌اعتمادی در میان سرمایه‌گذاران جلوگیری کنند.

مزایا و معایب بازارگردانی

بازارگردانی به‌عنوان یکی از ارکان مهم بازارهای مالی، مزایا و معایب خاص خود را دارد. از یک سو، این فرآیند می‌تواند به ایجاد ثبات و نقدشوندگی در بازار کمک کند و از سوی دیگر، چالش‌هایی را به‌دنبال داشته باشد که ممکن است بر سلامت کلی بازار تأثیر بگذارد. در این بخش، به بررسی مزایا و معایب این فرآیند خواهیم پرداخت.

مزایای بازارگردانی

حفظ ثبات بازار: یکی از اصلی‌ترین مزایای بازارگردانی، حفظ ثبات در بازار است. بازارگردان‌ها با مداخله به موقع و خرید و فروش مداوم سهام، از بروز نوسانات شدید قیمت جلوگیری می‌کنند و به حفظ یک بازار آرام و قابل پیش‌بینی کمک می‌کنند.

افزایش نقدشوندگی: بازارگردان‌ها با ایجاد نقدینگی در بازار، شرایطی را فراهم می‌آورند که سرمایه‌گذاران بتوانند به راحتی سهام خود را خرید و فروش کنند. این امر باعث جذب سرمایه‌گذاران جدید و افزایش حجم معاملات می‌شود.

جذب سرمایه‌گذاران: با کاهش نوسانات و ایجاد یک بازار پایدار، بازارگردانی می‌تواند موجب جذب سرمایه‌گذاران بیشتری به بازار شود. سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند در بازاری که ثبات بیشتری دارد، فعالیت کنند.

معایب بازارگردانی

ریسک‌های ناشی از دخالت: یکی از معایب بازارگردانی، این است که مداخله بازارگردان‌ها در برخی مواقع می‌تواند موجب ایجاد اختلال در مکانیزم طبیعی بازار شود. اگر این مداخلات بیش از حد و در زمان‌های غیرضروری انجام شوند، ممکن است باعث تحریک نوسانات و ایجاد مشکلات جدید شوند.

هزینه‌های بالا: انجام فرآیندهای بازارگردانی نیاز به منابع مالی و انسانی زیادی دارد. هزینه‌های ناشی از خرید و فروش مداوم سهام، می‌تواند برای بازارگردان‌ها و نهادهای فعال در این حوزه، قابل توجه باشد.

تأثیرات منفی بر قیمت‌ها: در برخی موارد، بازارگردان‌ها ممکن است برای حفظ تعادل در بازار، قیمت‌ها را در سطوح غیرواقعی نگه دارند. این موضوع ممکن است منجر به ایجاد حباب‌های قیمتی و در نهایت آسیب به سرمایه‌گذاران شود.

تأثیر بازارگردان بر نقدشوندگی سهام

نقدشوندگی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک بازار مالی است که تأثیر زیادی بر تصمیمات سرمایه‌گذاران دارد. بازارگردان‌ها با فعالیت‌های خود می‌توانند نقدشوندگی سهام را در بازار بهبود بخشند و شرایطی را فراهم آورند که سرمایه‌گذاران بتوانند بدون مشکل وارد یا خارج از بازار شوند. این فرآیند از طریق مداخلات بازارگردان‌ها برای ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا و کاهش نوسانات شدید قیمت‌ها انجام می‌شود.

نقش بازارگردان در بهبود نقدشوندگی

افزایش حجم معاملات: بازارگردان‌ها با انجام معاملات مداوم در سهام مختلف، نقدشوندگی را افزایش می‌دهند. این معاملات منجر به بهبود وضعیت نقدی بازار و فراهم شدن فرصت‌های خرید و فروش بیشتر می‌شود. در بازارهای کم‌نقد، این مداخلات می‌توانند باعث جذب بیشتر سرمایه‌گذاران شوند.

حفظ تعادل میان عرضه و تقاضا: یکی از روش‌های اصلی بازارگردان‌ها برای افزایش نقدشوندگی، ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا در بازار است. بازارگردان‌ها با خرید و فروش در مواقع ضروری، از کاهش شدید یا افزایش ناگهانی قیمت‌ها جلوگیری می‌کنند و این امر باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران بدون نگرانی از نوسانات شدید، تصمیمات خود را بگیرند.

تأثیرات مثبت و منفی بر نقدشوندگی

تأثیرات مثبت: بازارگردانی موجب افزایش نقدشوندگی در بازارهای کم‌حجم و ناپایدار می‌شود. این امر باعث افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار و تسهیل فرآیندهای معاملاتی می‌شود. همچنین، با کاهش نوسانات شدید، سرمایه‌گذاران احساس امنیت بیشتری در انجام معاملات خواهند داشت.

تأثیرات منفی: در برخی مواقع، مداخلات بیش از حد بازارگردان‌ها ممکن است به ایجاد یک بازار مصنوعی و غیرواقعی منجر شود. این وضعیت می‌تواند باعث کاهش شفافیت در بازار و کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به عملکرد بازارگردان‌ها شود. به‌ویژه اگر بازارگردان‌ها به‌طور مداوم در جهت حفظ قیمت‌ها در سطوح خاص عمل کنند، ممکن است باعث بروز حباب‌های قیمتی شوند.

چالش‌ها و ریسک‌های بازارگردانی

بازارگردانی، اگرچه نقش حیاتی در ایجاد ثبات و نقدشوندگی بازار دارد، اما با چالش‌ها و ریسک‌هایی نیز همراه است. بازارگردان‌ها با مداخله در بازار ممکن است با مشکلات مختلفی روبرو شوند که می‌تواند تأثیراتی منفی بر عملکرد آن‌ها و حتی بازار به‌طور کلی داشته باشد. این چالش‌ها معمولاً در قالب ریسک‌های مالی، قانونی و بازار بروز می‌کنند و نیازمند دقت و تدابیر خاص برای مدیریت صحیح هستند.

ریسک‌های مالی بازارگردانی

خطرات ناشی از نوسانات شدید: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای بازارگردان‌ها، نوسانات غیرقابل پیش‌بینی بازار است. در مواقعی که بازار به‌شدت نوسان دارد، بازارگردان‌ها مجبورند برای حفظ تعادل، سرمایه‌های زیادی را وارد بازار کنند. این امر می‌تواند منجر به خسارات مالی قابل توجهی شود، به‌ویژه اگر پیش‌بینی‌ها نادرست باشند.

هزینه‌های بالای مداخلات: انجام مداخلات مداوم در بازار نیاز به منابع مالی قابل توجهی دارد. بازارگردان‌ها باید هزینه‌های مربوط به خرید و فروش مداوم سهام، تحلیل بازار و حفظ نقدشوندگی را در نظر بگیرند. این هزینه‌ها در برخی مواقع می‌توانند بیش از حد به نفع بازارگردان نباشند و فشار مالی زیادی را به آن‌ها وارد کنند.

ریسک‌های قانونی و نظارتی

چالش‌های نظارتی: بازارگردان‌ها معمولاً تحت نظارت دقیق مقامات و نهادهای نظارتی قرار دارند. در صورتی که بازارگردان‌ها از قوانین و مقررات پیروی نکنند، ممکن است با جریمه‌ها و محدودیت‌هایی روبرو شوند که می‌تواند فعالیت‌های آن‌ها را مختل کند. همچنین، تغییرات قوانین و مقررات نیز ممکن است باعث پیچیدگی بیشتر در فعالیت‌های آن‌ها شود.

دخالت‌های نادرست: در برخی مواقع، دخالت‌های بیش از حد بازارگردان‌ها می‌تواند به دخالت‌های غیرقانونی و حتی دستکاری قیمت‌ها منجر شود. این نوع رفتارها نه‌تنها باعث آسیب به اعتبار بازار می‌شود، بلکه ممکن است منجر به تحمیل هزینه‌های قانونی و reputational damage برای نهادهای مربوطه شود.